Choroba Hashimoto jest autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy, zwanym inaczej przewlekłym limfocytowym zapaleniem tarczycy. Wspólnie z chorobą Gravesa-Basedowa, należy do jednej z najczęściej występujących chorób, opartych na autoagresji i określa się je jako choroby autoimmunologiczne tarczycy.
W chorobie Hashimoto występuje charakterystyczne wole tarczycy, czyli naciek limfocytarny miąższu gruczołu tarczowego, prowadzący do jego niedoczynności a w konsekwencji do zaburzonego funkcjonowania całego organizmu. W przypadku większości pacjentów podstawowym elementem leczenia jest dożywotnia farmakoterapia, mająca na celu uzupełnienie brakujących hormonów tarczycy.
Należy jednak pamiętać, że indywidualna i dobrze zbilansowana dieta, stanowiąca bogate źródło składników odżywczych, eliminacja produktów wysoko przetworzonych ma ogromne znaczenie dla stanu zdrowia pacjenta.
ZALECENIA DIETETYCZNE W CHOROBIE HASHIMOTO:
- Regularne spożywanie 4-5 posiłków dziennie, składających się z świeżych, prostych, nieprzetworzonych produktów
- Dostarczenie wszystkich składników niezbędnych do prawidłowej pracy tarczycy: jodu, żelaza, selenu, cynku, witaminy D, witaminy B12
- Unikanie diet restrykcyjnych i niskotłuszczowych, które mogą powodować zmniejszenie aktywności tarczycy
- Białko stanowiące 15-20% nawet do 25%, pochodzące z produktów takich jak: mięso, ryby, owoce morza i jaja
- Włączenie do diety nienasyconych kwasów tłuszczowych (szczególnie omega-3) występujących w nierafinowanych olejach roślinnych, pestkach i nasionach, awokado
JOD, SELEN, ŻELAZO, CYNK, WITAMINA D3, ANTYOKSYDANTY ORAZ KWASY TŁUSZCZOWE OMEGA-3 – JAKO SKŁADNIKI MAJĄCE ZASADNICZE ZNACZENIE DLA ODPOWIEDNIEJ PRACY GRUCZOŁU TARCZOWEGO
JOD – jest bardzo istotnym mikroelementem, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania tarczycy i sekrecji tyroksyny do trójjodotyroniny. Według aktualnych norm żywienia, wystarczające dzienne spożycie jodu dla dorosłej osoby wynosi 150 µg na dobę i wzrasta w przypadku ciężarnych i karmiących. Do podstawowych źródeł jodu zaliczamy sól kuchenną jodowaną, ryby morskie (takie jak: dorsz, halibut, mintaj, makrela), owoce morza, wodorosty morskie. Biorąc pod uwagę informację z badań naukowych, u pacjentów z chorobą Hashimoto nie należy suplementować preparatów, zawierających w swoim składzie duże dawki jodu, gdyż może się do okazać niebezpieczne dla zdrowia.
SELEN – jest kluczowym mikroelementem o działaniu antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym, stymulującym aktywną produkcję trójjodotyroniny i tyroksyny. Najbogatszym źródłem selenu są ryby i skorupiaki (krewetki, sardynki, łosoś, dorsz), orzechy brazylijskie, jaja, gryka, kakao. Najnowsze badania naukowe dowodzą, iż korekta deficytu selenu może wywierać korzystny wpływ na zdrowie, nie tylko u osób z chorobą Hashimoto, lecz również u wszystkich ze stwierdzonym niedoborem tego pierwiastka.
WITAMINA D – jest hormonem steroidowym, odgrywającym ważną rolę w regulacji homeostazy kości i gospodarki wapniowo-fosforanowej. Poza oczywistą funkcją, jaką jest mineralizacja kości, wykazuje szerokie działanie na układ odpornościowy, sercowo-naczyniowy, tkankę mięśniową i tłuszczową oraz na komórki trzustki. Jak wykazały niektóre badania naukowe, suplementacja witaminą D, może odgrywać istotną rolę w zapobieganiu chorobom autoimmunologicznym, a także wspomagać ich leczenie oraz poprawiać metabolizm glukozy, wpływać na funkcjonowanie mięśni i tkanki tłuszczowej. Najlepszymi źródłami witaminy D są : olej z wątroby dorsza, halibut, makrela, węgorz, łosoś. Zalecana dawka witaminy D dla dorosłej osoby powinna wynosić 800-2000 IU na dobę zależnie od masy ciała i być przyjmowana od września do końca kwietnia lub nawet przez cały rok (zwłaszcza u osób starszych), jeśli nie ma zapewnionej syntezy skórnej tej witaminy podczas lata.
ŻELAZO – długotrwały niedobór żelaza ma niekorzystny wpływ na metabolizm tarczycy. Szacuje się, że ok. 60% pacjentów z niedoczynnością tarczycy, może mieć niedokrwistość, w związku z czym zaleca się zwiększoną podaż przyswajalnego żelaza z dietą. Dobrymi źródłami żelaza są: podroby, żółtka jaj, rośliny strączkowe, chleb z pełnego przemiału. W produktach pochodzenia zwierzęcego ok. 40% żelaza występuje w postaci hemowej, która jest łatwo przyswajalna. Produkty roślinne zawierają żelazo trudno przyswajalne (niehemowe), wchłaniane przez ludzki organizm tylko w 5%. Korzystny wpływ na zwiększenie przyswajalności tego pierwiastka mają produkty bogate w witaminę C.
CYNK – wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Niewystarczająca ilość tego pierwiastka może powodować spowolnienie tempa metabolizmu hormonów. Najlepszymi źródłami cynku są: wątróbka, pestki dyni, kakao, sery podpuszczkowe, produkty zbożowe pełnoziarniste. Cynk przyswaja się lepiej z produktów z zwierzęcych aniżeli z roślinnych.
ZWIĄZKI WOLOTWÓRCZE – niekorzystne dla osób z chorobą Hashimoto. Znajdują się przede wszystkim w brukselce, kapuście, rzepie, kalafiorze i brokułach, a także w szpinaku i truskawkach. Pacjenci jednak nie muszą całkowicie eliminować tych produktów z diety, gdyż są one źródłem witamin i składników mineralnych. Poza tym, gotowanie tych produktów inaktywuje około 30 % substancji wolotwórczych.
GLUTEN A HASHIMOTO – Celiakia to choroba mająca podłoże immunologiczne, charakteryzująca się przewlekłym stanem zapalnym i zniszczeniem kosmków jelitowych. Badania dowodzą, że u około 1/62 pacjentów z chorobą Hashimoto występuje potwierdzona biopsyjnie celiakia. Skuteczność stosowania diet bezglutenowych w chorobie Hashimoto, jest nadal obiektem licznych dyskusji i nie można stwierdzić czy przyniesie korzyści zdrowotne w zapobieganiu występowaniu innych chorób autoimmunologicznych. Podobnie jest z nietolerancją laktozy, dlatego zanim zdecydujemy się na diety eliminacyjne, wykonajmy badania na nietolerancję.
PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS 1800 KCAL
Śniadanie I
Owsianka z bananem i orzechami
- Płatki owsiane górskie – 6 łyżek (60 g)
- Banan – 1 sztuka (120g)
- Mleko spożywcze 1,5% tłuszczu – 1/2 szklanki (120 ml)
- Orzechy nerkowca – 3/4 garści (25 g)
- Cynamon – 1 łyżeczka
Płatki ugotować z mlekiem, aż zmiękną. Przełożyć do miseczki, wkroić banana, posypać cynamonem i orzechami.
Śniadanie II
Smoothie green
- Awokado – 1/4 sztuki (35 g)
- Banan – 1/2 sztuki (60 g)
- Kiwi – 1/2 sztuki (40 g)
- Pomarańcza – ½ sztuki (120 g)
- Szpinak, świeży – 1 garść (25 g)
- Woda – 1 szklanka lub więcej
Owoce umyć i pokroić na mniejsze kawałki. Wrzucić wszystko do wysokiego naczynia, zalać wodą i zmiksować na gładką masę. Ilość wody jest dowolna.
Obiad
Gulasz z kurczakiem i pieczarkami
- Pierś z kurczaka bez skóry – 1/2 sztuki (100 g)
- Pomidory puszka – 1 i 2/3 szklanki (400 g)
- Kasza gryczana – 1/4 szklanki (50 g)
- Pieczarki – 7 sztuk (140 g)
- Cebula – 1/4 sztuki (30 g)
Kaszę ugotować. Pieczarki pokroić w plastry i razem z posiekaną cebulą dusić na patelni przez kilka minut. Mięso pokroić w kostkę i dodać do pieczarek. Dusić do miękkości. Dodać koncentrat pomidorowy, chili, zioła prowansalskie. Podawać z kaszą.
Podwieczorek
Zupa pomidorowo-paprykowa z mozzarellą
- Pietruszka, korzeń – 1 sztuka (80 g)
- Por – 1 sztuka (120g)
- Seler korzeniowy – 1/2 sztuki (150 g)
- Marchew – 1 sztuka (45 g)
- Papryka czerwona – 1 sztuka (220 g)
- Papryka zielona – 1 sztuka (150 g)
- Papryka żółta – 1 sztuka (150 g)
- Pomidor – 1 sztuka (150 g)
- Pomidory puszka – 1 szklanka (250 g)
- Ser mozzarella – 1/5 sztuki (25 g)
- Suszone pomidory w oliwie – 2 plastry (14 g)
- Przyprawy – sól, papryka chili, bazylia suszona, papryka słodka
Z włoszczyzny przygotować wywar. Gotować na małym ogniu przez pół godziny. Suszone pomidory poddusić na małym ogniu z odrobiną wody. Po 15 minutach dodać pokrojoną w kostkę paprykę czerwoną, zieloną oraz żółtą. Dusić około 10-15 minut (do miękkości). Na końcu dodać 1 szklankę pomidorów w puszce oraz pokrojonego świeżego pomidora i przyprawy. Dusić razem przez 20 minut. Następnie zawartość dolać do przygotowanego wcześniej wywaru i gotować wszystko razem około 20 minut. Całość zblendować. Przed podaniem dodać plasterki lub kostki mozzarelli.
Kolacja
Omlet ze szpinakiem
- Jaja kurze – 2 sztuki
- Szpinak świeży – 1 garść (25 g)
- Mąka żytnia – 1 łyżka
- Olej rzepakowy – 1 łyżeczka
- Pomidor – 1 sztuka (170 g)
- Cebula – 1/2 sztuki (50 g)
- Czosnek – 1 ząbek
Rozgrzać na patelni olej. Posiekać cebulkę i zeszklić, następnie dodać świeży szpinak i wyciśnięty czosnek. Białka oddzielić od żółtek i ubić na gęstą pianę. Następnie dodać żółtka, mąkę i delikatnie wymieszać. Wylać na patelnię i smażyć z obu stron. Po usmażeniu na omlet położyć świeżego, pokrojonego pomidora.
Artykuł przygotowała: Dominika Tuora-Szost – dietetyk