Niedoczynność tarczycy jest chorobą wywołaną niedoborem hormonu tyroksyny (T4) i niedostatecznym działaniem trójjodotyroniny (T3) w organizmie. Taka sytuacja prowadzi do spowolnienia procesów metabolicznych organizmu.
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA DIETY W NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY
- Komponując codzienną dietę dla osób z niedoczynnością tarczycy, powinno uwzględnić się zasady zdrowego żywienia. Dla osób z prawidłową masą ciała zaleca się dietę normokaloryczną, która powoduje utrzymanie obecnej masy, nie powodując jej zmniejszenia. Natomiast u osób z nadwagą i otyłością zaleca się stosowanie diety niskoenergetycznej. Wartość energetyczną ustalanej diety należy dostosować indywidualnie do pacjenta, do jego preferencji smakowych i trybu życia.
- Białko powinno stanowić 15-20 % dziennej wartości energetycznej. Zalecane są chude gatunki mięs (kurczak, indyk, królik), niskotłuszczowe mleko i przetwory mleczne (tylko dla osób z prawidłową tolerancją laktozy). Osoby z niedoczynnością tarczycy powinny włączyć do swojej diety ryby, będące wartościowym źródłem białka a także jodu, selenu, witaminy D oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Zaleca się 3-4 porcje ryby tygodniowo.
- Tłuszcze powinny stanowić 20-35% całodziennej wartości energetycznej diety. Dobrym źródłem są tłuszcze pochodzenia roślinnego (oleje, orzechy, nasiona). Szczególną rolą pełnią wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, pobudzające wątrobę do przemiany tyroksyny w trójjodotyroninę. Bogatym źródłem kwasów omega 3 są: oliwa z oliwek, olej lniany, łosoś, makrela, śledź. Należy wyeliminować z diety tłuszcze trans, zawarte w słodyczach, wyrobach cukierniczych i wielu gotowych daniach.
- Węglowodany należy spożywać w postaci owoców, warzyw a także pełnoziarnistych produktów zbożowych. Osoby chorujące na niedoczynność tarczycy często zmagają się z insulinoopornością, dlatego zaleca się produkty o niskim indeksie glikemicznym.
O CZYM JESZCZE NALEŻY PAMIĘTAĆ PRZY NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY?
Osoby chorujące na niedoczynność tarczy powinny także pamiętać o:
- regularnym spożywaniu posiłków, najlepiej 4-5 w ciągu całego dnia, z przerwami 3-4 godzinnymi;
- dostatecznej ilości wypijanej wody ok. 2 litry dziennie;
- wyeliminowaniu żywności typu fast food, słodyczy, słodzonych napojów;
- odpowiedniej obróbce kulinarnej przygotowywanych potraw. Zaleca się pieczenie w folii, rękawie, na grillu, gotowanie, gotowanie na parze, duszenie itd.;
- aktywności fizycznej – co najmniej 3 razy w tygodniu, po 30 minut. Szczególnie poleca się basen, marsz, rower. Włączenie regularnych ćwiczeń do swojego planu dnia, niesie za sobą szereg korzystnych zmian, m.in. przyspiesza metabolizm.
JOD, SELEN, ŻELAZO I CYNK – NIEZWYKLE ISTOTNE PIERWIASTKI DLA PRAWIDŁOWEJ PRACY TARCZYCY
JOD – jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy. Jego niedobór powoduje znaczne obniżenie poziomu hormonów tarczycowych (T4, T3) oraz wzrost stężenia hormonu tyreotropowego (TSH). Najlepszym źródłem jodu są ryby morskie (dorsz, łosoś, mintaj, makrela) i skorupiaki. Chcąc dostarczyć wystarczającej ilości tego pierwiastka należy zjadać 3-4 porcje ryby tygodniowo.
SELEN – działa przeciwzapalnie, stymuluje aktywną produkcję hormonów tarczycy Bogatym źródłem selenu są skorupiaki i ryby, a przede wszystkim orzechy brazylijskie (jeden orzech brazylijski pokrywa dzienne zapotrzebowanie na selen).
ŻELAZO – składnik jednego z enzymów kluczowych do prawidłowej funkcji tarczycy. Dobrym źródłem żelaza jest kakao, natka pietruszki, pistacje, migdały i orzechy laskowe.
CYNK – jego niedobór prowadzi do obniżenia stężenia hormonów tarczycy T4 i T3. Dobrym źródłem cynku jest kakao, kasza gryczana, fasola biała.
BŁONNIK – bardzo istotny w diecie, gdyż Osoby chorujące na niedoczynność tarczycy często cierpią na zaparcia spowodowane znacznym spowolnieniem perystaltyki jelit. Dzienne spożycie błonnika powinno wynosić 20-40g na dobę. Źródłem błonnika powinny być pełnoziarniste produkty zbożowe, surowe i gotowane na parze warzywa oraz świeże owoce.
ZWIĄZKI WOLOTWÓRCZE – mają niekorzystny wpływ na pracę tarczycy. Znajdują się przede wszystkim w brukselce, kapuście, rzepie, kalafiorze i brokułach, a także w szpinaku i truskawkach. Pacjenci jednak nie muszą całkowicie eliminować tych produktów z diety, gdyż są one źródłem witamin i składników mineralnych. Poza tym, gotowanie tych produktów inaktywuje około 30 % substancji wolotwórczych.
LAKTOZA I GLUTEN – jak się okazuje, żadna dieta nie ma potwierdzonych naukowo podstaw w eliminacji chorób tarczycy. Były i są prowadzone badania na temat na temat wpływu glutenu na nasze zdrowie, jednak dotychczasowe wyniki nie dają podstaw do rekomendowania diety bezglutenowej w chorobach tarczycy. Podobnie jest z nietolerancją laktozy, dlatego zanim zdecydujemy się na diety eliminacyjne, wykonajmy badania na nietolerancję.
PRZYKŁADOWY, JEDNODNIOWY JADŁOSPIS 1800 KCAL DLA OSÓB CHORUJĄCYCH NA NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY
Śniadanie I:
Kanapki z wędzonym łososiem i jajkiem
- chleb żytni razowy – 2 kromki
- pomidory koktajlowe – 6 sztuk (120g)
- łosoś (wędzony) – 50 g
- jaja kurze (całe) – 1 sztuka
- szpinak (świeży) – 1 garść (25g)
- serek naturalny do smarowania – 2 łyżki
Chleb posmarować serkiem. Na kanapce położyć plasterki łososia, ugotowane jajo pokrojone w plasterki i szpinak. Zjeść z pomidorkami.
Śniadanie II:
Kefir z malinami
- maliny (mrożone) – 250g
- kefir (1.5% tł.) – 200g
Zmiksować blenderem rozmrożone maliny z kefirem.
Obiad:
Leczo z kurczakiem
- filet z piersi kurczaka (bez skóry) – 100 g
- olej rzepakowy – 1 łyżka
- papryka czerwona (świeża) – ½ sztuki
- czosnek – 1 ząbek
- cukinia – ½ sztuki (150g)
- natka pietruszki – 2 łyżeczki
- cebula – ½ sztuki
- pomidory z puszki (krojone) – 400g
Posiekać cebulę, przecisnąć czosnek przez praskę. podsmażyć na oleju. Dołożyć na patelnię
mięso pokrojone w kostkę. Pokroić warzywa, dusić na patelni razem pomidorami, czosnkiem i cebulą. Przyprawić wg uznania. Wyłożyć na talerz i posypać posiekaną pietruszką.
Podwieczorek:
Deser kiwi
- serek wiejski (naturalny) – 200g
- kakao (proszek 16%) – 1 łyżka
- kiwi – 2 sztuki
- płatki owsiane – 2 łyżki
- miód pszczeli – 1 łyżka
- pestki dyni – 1 łyżka
Kiwi zmiksować oddzielnie na mus. Serek zmiksować z miodem i podzielić na 2 części. Jedną z części zmiksować z kakao, tak by z serka można było utworzyć warstwę ciemną i jasną. Przygotować pucharek i ułożyć warstwowo po kolei: warstwa ciemna, płatki, mus kiwi, warstwa jasna, płatki, mus kiwi. Całość posypać pestkami dyni.
Kolacja:
Frytki warzywne
- marchew – 2 sztuki (90g)
- burak – 1 sztuka (100g)
- seler (korzeń) – 2 plastry (120g)
- pietruszka (korzeń) – 2 sztuki (100g)
- sól (biała) – 2 szczypty
- oliwa z oliwek – 2 łyżki
- tymianek – 3 szczypty
- bazylia (suszona) – 1 łyżeczka
Rozgrzać piekarnik do 200 stopni. Pokroić warzywa w paski. Wymieszać tłuszcz z przyprawami i natrzeć nim warzywa. Piec ok 30 minut.
Artykuł przygotowała: Dominika Tuora-Szost – dietetyk